artykuł
Joanna Rudzińska-Wojciechowska
Agata Trzcińska
Dominika Maison
Uniwersytet Warszawski
Ruch Pedagogiczny
2011
otwarty (Open Access)
Rudzińska-Wojciechowska, J., Trzcińska, A., & Maison, D. (2011). Co dzieci wiedzą o bankach? Rozwój rozumienia zasad funkcjonowania banków u dzieci w wieku 4–12 lat. Ruch Pedagogiczny nr 5, 6, 61–75.
dzieci, bankowość, socjalizacja ekonomiczna, gospodarka
polski
Polska
Celem badania było określenie aktualnego stanu wiedzy dzieci w wieku 4–12 lat na temat funkcjonowania banków. Opisanie wyniki prezentują część znacznie szerszego, wieloaspektowego badania na temat wiedzy ekonomicznej, przeprowadzonego przez Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego na zlecenie Narodowego Banku Polskiego w 2008 r. W celu poznania, jaką wiedzą o otaczającym świecie ekonomicznym (w tym o zasadach funkcjonowania banków) dysponują współczesne dzieci, przeprowadzono badanie jakościowe w formie wywiadów częściowo ustrukturalizowanych. Moduł wiedzy o bankach dotyczył rozumienia roli, funkcji i zasad działania tych instytucji. Pytano dzieci o to, czym jest bank, skąd się biorą w bankach pieniądze, w jaki sposób banki zarabiają, co oznacza oprocentowanie i z czym się ono wiąże. Badacze byli też zainteresowani tym, czy dzieci wiedzą, jaka jest różnica pomiędzy braniem kredytu w banku a pożyczaniem pieniędzy od innych ludzi (np. kolegów, krewnych).
Zrealizowano 96 wywiadów z udziałem dzieci w wielu 4–12 lat, przy czym były one przeprowadzone w miejscowościach różnej wielkości: w dużym mieście (Warszawa), średnim mieście (Lublin) i małym mieście (Gostynin). W każdej lokalizacji przeprowadzono 32 wywiady, zwracając uwagę na podobny rozkład wieku. W doborze próby zróżnicowano typy przedszkoli i szkół (państwowe i prywatne). Wywiady prowadzono w szkołach i przedszkolach przez wykwalifikowanych ankieterów jakościowych specjalizujących się w badaniach z dziećmi. W szkołach wywiady prowadzono indywidualnie, w przedszkolach dwójkami (w parach młodsze dzieci czuły się bardziej naturalnie i bezpiecznie).
Analiza jakościowa wykazała różnice w postrzeganiu banków w zależności od wieku. Przedszkolaki (4–6 lat) traktują bank jako miejsce pełne „magicznych” pieniędzy dostępnych bez ograniczeń, nie rozumiejąc koncepcji konta i kredytu. Dzieci w wieku 7–9 lat postrzegają bank jako miejsce przechowywania oszczędności, mają świadomość konta, lecz nie do końca rozumieją ideę zwrotu kredytu. Starsze dzieci (10–12 lat) mają bardziej dojrzałe rozumienie banków, wiedzą o oszczędzaniu, kontach bankowych i konieczności spłaty kredytów, a także rozumieją oprocentowanie. Z wiekiem dzieci rozwijają bardziej realistyczne pojmowanie bankowości, uwzględniając związek między zarobkami, oszczędzaniem i odpowiedzialnością finansową.
* zgodnie z przyjętymi założeniami nie podaje się stopni i tytułów naukowych autorów
